Kos 1991

Dodekánesos

We hebben een reis geboekt naar twee eilanden van de Griekse Dodekánesos archipel, Kos en Kálymnos. De archipel dat voor de kust van Turkije ligt telt 12 eilanden en bijna alle namen van deze eilanden eindigen op “os”. Rhodos en Kos zijn veruit de bekendste en grootste eilanden en kenden in de oudheid een bloeiende beschaving. Kos was in de gehele Hellenistische wereld beroemd om zijn Asklepieion, een aan de god van de genezing Asclepius gewijd tempel- en genezingscomplex. Het was gesticht door de arts Hippocrates de grondlegger van de moderne geneeskunde.
In 1309 veroverden de Johannieterridders een groot deel van de huidige Dodekánesos en vestigden een kruisvaardersstaat met als hoofdstad Rhodos. Zowel op het eiland Rhodos als op andere eilanden herinneren de restanten van verdedigingswerken en kastelen aan het bestuur van de Johannieters.

Kálymnos

Als de deuren van het vliegtuig op Kos opengaan is het meteen bloedheet. We vertrekken na de vlucht met de bus naar de haven van Kos om daar met een bootje over te varen naar het eiland Kálymnos. De bootreis van twee uur is eentonig en lang. Mijn vrouw is zwanger en door het deinen op het water voelt ze zich niet erg prettig. Bij het naderen van de hoofdstad Póthia is duidelijk hoe rotsachtig het eiland Kálymnos is. We worden netjes met een busje naar ons hotel in Masouri aan de westkust van het eiland gebracht.
Het hotel is klein, mooi, lieflijk en ligt enerzijds aan de weg en anderzijds aan de zee. We hebben helaas geen kamer met zeezicht en dus geen mooi uitzicht.
In de middag verkennen we de omgeving. We eten en drinken wat, maar doen ook nog een dutje, want de nachtrust is er flink bij ingeschoten.
In het begin van de avond is er in een zaaltje een welkomstwoordje van een Engelstalige host, Martin. Hij vertelt ons over de activiteiten op het eiland.
De temperatuur in Griekenland is in de avonden zeer aangenaam, waardoor het heerlijk is om buiten te eten. We dineren in een tuin van een restaurant. De tuin lijkt op een fruitgaard. Ik kan zo de limoenen uit de boompjes plukken. Her en der zijn wat lampjes aangebracht waardoor het heel romantisch is. Na het heerlijke diner maken we nog een kleine wandeling en gaan we vroeg naar bed. We zijn allebei zeer moe.
De volgende dag moeten we er aan geloven, we gaan naar een Griekse avond. Ja, ik weet het, het is commercieel. De avond is maar één keer per week, veel keus hebben we dus niet. Het leekt ons wel leuk om het een keer mee te maken. Tegen 20.00 uur brengt een busje ons naar een restaurant een eind verderop. Aan lange rijen met tafels schuiven de tientalen toeristen aan. We krijgen een vier-gangen menu. Iedereen krijgt een fles wijn! Zó, dacht ik nog, willen ze ons zat hebben? Vooraf krijgt iedereen ook nog volgens de Griekse traditie een glaasje ouzo om de avond goed in te luiden.
Tijdens het diner valt tweemaal de stroom uit wat leidt tot grote hilariteit. Overal worden kaarsen vandaan gehaald en provisorische kandelaars gemaakt.

Een live-band, met typische Griekse instrumenten zoals de bouzouki, zorgt voor muziek. De Sirtaki wordt uitgevoerd door een groep dansers, die in een cirkel staan met hun handen op de schouders van de dansers naast hen. De groep draait en beweegt synchroon terwijl de benen een voor een omhoog worden gegooid. De dans begint langzaam, maar het tempo wordt steeds verder opgevoerd.
Om de sfeer nog wat te versterken worden er enkele “Blokker” bordjes uit de kast gehaald, die volgens aloude Griekse traditie op de dansvloer kapot gegooid worden.
Ondertussen zit ik de fles wijn lekker leeg te tetteren. Ik voel de nattigheid al aankomen, we moeten de dansvloer op! Na de dansact worden de toeristen verzocht het zelf maar eens te proberen. Het lukt, moet ik zeggen, een fles wijn doet wonderen! De avond is heel gezellig en er is veel gelachen. Tegen 24.00 uur vertrekt de bus weer om ons terug te brengen naar het hotel. Een zatte Duitser wilde nog niet echt naar huis en heeft de terugtocht ongeveer 1 uur uitgesteld door met zijn zatte kop in het ravijn te storten (ongeveer 40 meter diep). Haha mafkees, oh nee, mofkees…

We maken een eilandtoer en bekijken onder andere de Tempel van Appollo, maar het is eigenlijk niet veel meer dan een ruïne. De bus stopt bij het Saint Servais klooster. Saint Servais is een heilige voor de inwoners van Kálymnos, die ze nog steeds vereren en regelmatig offers brengen. De dames moeten hun schouders en knieën bedekken net als de heren, maar de dames zijn verplicht een rok te dragen om het klooster in te mogen.
We rijden door naar hoofdstad Póthia waar we een sponzenfabriek bezoeken. De bevolking van het eiland heeft vele jaren geleefd van het zeer gevaarlijke sponsduiken. Van de voorheen honderden sponsvissersboten die jarenlang de Middellandse Zee hebben afgestruind, zijn er nu nog maar een twintigtal overgebleven. Desondanks zijn er nog altijd veel winkels waar natuursponzen worden verkocht. Ze zijn er in alle mogelijke maten en vormen. Sponzen hebben in Póthia een toeristische betekenis gekregen. Het centrum van Póthia is een bruisende en doorgaans lawaaierige havenpromenade, die uitnodigt om er door te slenteren. Vanuit de talrijke tavernes en cafés kun je de bedrijvigheid in de haven bekijken. In Póthia staan mooie pastelkleurige huizen die samen met een amfitheater tegen een berghelling aan liggen. Met 12.000 inwoners is Póthia een van de grootste plaatsen in de Dodekanesos.
De rotsachtige bergen van Kálymnos zijn over het algemeen kaal en onvruchtbaar met uitzondering van twee vruchtbare groene valleien, waarvan de vallei van Vathis er een is en erg mooi is. Er groeien mandarijnen en andere citrusbomen. Het kleine dorpje leeft van export van citroenen, sinaasappels en mandarijnen. In het dorpje lunchen we.
Onderweg zorgt Martin (de host) en de buschauffeur nog voor wat vers fruit. Ze plukken het gewoon in de fruitgaarden langs de weg! We zien druivenstruiken, granaatappelbomen en citroenbomen. In de middag zijn we weer terug in de badplaats Masouri.
Na de siësta maken we een flinke wandeling. We lopen langs een beeld van een zeemeermin en klimmen naar een klein kerkje dat hoog op een berg staat.
Na een rustdag gaan we voor de tweede keer naar Póthia. We besluiten om de 8 km af te leggen met de plaatselijke bus. Het is een hele ervaring, een oude krakende bus met een veel te hard rijdende chauffeur, die via bochtige en gevaarlijke wegen naar de stad scheurt. De buschauffeur toetert bij iedere onoverzichtelijke bocht om aan het overige verkeer aan te geven dat hij er aan komt. We slenteren nog wat rond in Póthia, kopen een slabbetje voor Puk (ons ongeboren kind) en gaan daarna weer terug naar Masouri. Toerisme is in Pothia niets in vergelijking met Masouri en Myrties. In Masouri zijn veel eettentjes, cafés en supermarkten.
Een paar luie dagen volgen waar we alleen maar aan het strand liggen en wandelen. Het hotel heeft een strand van ongeveer 300 meter, dat bestaat uit grijs zand en kiezels aan de waterrand. Het water is zeer schoon, niet zo diep maar lekker warm.
We wandelen over steile, slechte wegen naar de hoger gelegen huizen op het eiland. Onderweg hebben we een prachtig uitzicht over een deel van het eiland, over het water en het eiland Telendos. Dit eiland heeft lang geleden aan Kálymnos vastgezeten, maar is door een aardverschuiving los gekomen. In de zee tussen Kálymnos en Telendos ligt nog een verloren stad.

Kos

Na zeven dagen op het eiland Kálymnos gaan we per boot naar Kos. De boottocht duurt bijna drie uur, wat erg lang is temeer het water erg ruw is en er onderweg niets te beleven valt. Kos is maar 50 km lang en gemiddeld wonen er 33.000 mensen. Het Díkeosgebergte heeft de hoogste top op 846 meter. De geschiedenis van Kos begint in de 4^e eeuw voor Christus. Al snel ontwikkelde Kos zich tot een florerende handelsstad. Veroveraars kwamen het eiland op en trokken de macht naar zich toe. Na de Grieken waren er de Romeinen, de Byzantijnen, de Venetianen, de Johannieters en uiteindelijk de Turken. Ze lieten allemaal hun stenen getuigenissen na, waardoor een kuierwandeling door de stad als een verkenning is van een openluchtmuseum met een geschiedenis van meer dan 2000 jaar oud.
We komen in de Mandráki haven van Kos aan dat het middelpunt van de stad is. Het is een levendige haven met een kleurrijk allegaartje van internationale jachten, kleine vissersschuiten en rondvaartboten. Vanuit Kos zie je de Turkse stad Bodrum liggen, het is ongeveer 1 à 1,5 km. Er zijn dagtochtjes naar Bodrum, maar deze worden voor Nederlanders, Fransen en Denen afgeraden, omdat je twee keer een enkeltje koopt en als je een van deze nationaliteiten hebt niet makkelijk in Bodrum een terugreis kunt krijgen. Dit heeft te maken met het feit dat deze drie landen in 1973 het niet hebben afgekeurd dat Turkije een deel van het Griekse eiland Cyprus heeft ingepikt.

Aan beide kanten van het stadscentrum strekken zich kilometerslange stranden uit. Hetzelfde geldt voor de moderne hotelcomplexen en restaurants die zich sinds jaren op de toeristen hebben ingesteld. Achter de strandpromenade opent zich een labyrint van steegjes en pleinen. Het aantal winkels, restaurants, cafés en bars loopt in de honderden.
De bus brengt ons naar het hotel dat midden tussen andere hotels en winkels ligt. De hotelkamer ziet er goed uit.
‘s Avonds eten we in een restaurant aan de haven. Er zijn hier wel meer dan 10 restaurants op een rij. Voor elk restaurant staat een man die je probeert binnen te halen.
Het eiland is totaal verschillend van Kálymnos en toch zo dicht bij. Het is veel groener, drukker, duurder, levendiger én erg zijn veel historische gebouwen te bewonderen.
We hebben een zeer actieve dag en wandelen langs alle bezienswaardigheden die de stad te bieden heeft. We beginnen op een kleine fruitmarkt. Daarna lopen we door de plataantuin naar de oude Hippokrates boom. De plataantuin is een oude ruïne uit de Romeinse tijd. De Hippokrates boom is een van de oudste bomen van de wereld van ongeveer 2400 jaar oud, tenminste dat doen ze ons geloven. Volgens schattingen is de boom tussen de 500 en 2000 jaar. De inmiddels holle boom wordt overeind gehouden door een ijzeren gestel. De omvang van de stam is ongeveer 12 meter. Onder deze plataan zou de bekende arts Hippokrates zijn leerlingen les hebben gegeven. Voor de plataan bevindt zich een sarcofaag uit de oudheid. In de Turkse tijd werd deze als wasplaats gebruikt voor de mensen die de moskee binnen gingen. Hippocrates ging de geschiedenis in als de eerste arts die de geneeskunde begon te scheiden van het geloof. Tot in de moderne tijd maakt de eed van Hippocrates deel uit van de artsenopleiding.
Boven alles uitstekend waakt de enorme burcht als het herkenningsteken van de stad. De havenburcht bestaat uit twee vestingringen, een binnenste oorspronkelijke burcht uit de 14e eeuw en een verreweg omvangrijkere muurring die alleen van buiten zichtbaar is. Het werd in de 15e eeuw gebouwd toen de dreiging van het expanderende Osmaanse rijk steeds groter werd. Er liggen veel oude stukken steen die ooit van een kolom of een gevel of iets dergelijks zijn geweest. Het kasteel is gebouwd door de Ridders van Johannes.
Vervolgens wandelen we door het Gymnasium. Dit was in de oudheid geen school maar een plaats waar atleten konden trainen. Een indrukwekkende rij opnieuw gerichte Dorische zuilen markeren het gebied. De westelijke opgravingen dateren uit de 3^e eeuw voor Christus tot de 2^e eeuw na Christus. Bij de opgravingen bevinden zich de tempel van Aphroditi en Heracles en de Angora (markt). Je vindt er stukken gevels, zeer mooie mozaïeken en vele stenen die eens tot een gebouw hebben behoord. Er ligt ook nog een verharde weg (de hoofdweg) die uit enorme grote stenen is opgebouwd.
Tegenover de oude stad ligt het Odeion. Dit Romeins theater werd in de 3^e eeuw na Christus gebouwd en werd pas in 1929 opgegraven. Een Odeion is een plaats waar in vroegere tijden muziek en declamatie werden opgevoerd. Het geheel is nog in zeer goede staat. Een mooie cipressenlaan voert naar de 15 marmeren zitrijen, waarvan er nog enkele in oorspronkelijke staat behouden zijn.

Wederom een luie dag, daar is het vakantie voor. We liggen aan het zwembad van het hotel. Na het eten wandelen we door de Barstreet, een straat die alleen bestaat uit cafétjes en disco’s, een grote herrie dus.
We zijn vroeg uit de veren, huren een fiets en fietsen naar het Asklepieion dat op 4 kilometer buiten de stad ligt. Dit wordt ook wel de Bakermat van de Geneeskunde genoemd. Het is gebouwd in etages. De bouw begon in de 4^e eeuw voor Christus en was ongeveer klaar in de 2^e eeuw na Christus. Asklepieion is de god van de geneeskunde. Van de school waar Hippokrates les heeft gegeven staan nog de zuilen. In de oudheid waren hier ook geneeskrachtige bronnen. Vanaf de ruïne heb je een prachtig uitzicht over Kos en de zee.
Het fietsen op Kos valt behoorlijk tegen, want er zitten veel steile stukken in en de weg is vaak erg slecht. De fietsen zijn redelijk maar zeker niet goed.
Op de tweede fietsdag gaan we naar het kleine plaatsje Tingaki. Het ligt op ongeveer 12 km van Kos stad. Tingaki heeft een prachtig lang en breed zandstrand. Het dorpje is heel klein en er zijn geen bijzonderheden. We luieren wat op het strand en eten een klein hapje op een terras nabij het strand. Kos heeft tientallen kilometers lange stranden met mooi fijn zand, maar gedeeltelijk ook met kiezels. We fietsen terug over een zand- en kiezelpad.
Op Kos zijn weinig wegen. Er zijn drukke verbindingswegen en zandpaden, maar beide zijn slecht. Heel het noordoosten van het eiland bestaat uit stranden en talrijke hotels.
‘s Avonds eten we in een zeer bijzonder restaurant, wat we waarschijnlijk niet vaak meer zullen meemaken. Het is als het ware in de achtertuin van een woonhuis. De woonkamer van het huis is een grote keuken en het achtertuintje dient als restaurant waar 4 gammele tafeltjes staan met elk twee stoeltjes, dus plaats voor maximaal 8 personen. De afscheiding van het tuintje bestaat uit witte muren en er is een natuurlijk plafond dat gevormd wordt door de takken van een sinasappelboom. De groene sinaasappels hangen recht boven ons hoofd. De avond is zwoel. We zijn voor een groot deel de enige eters, waardoor we heel het restaurant voor onszelf hebben. Het is super romantisch. We krijgen alle aandacht van de kok, die overigens ook eigenaar, ober, schoonmaker en kassier is. Het eten is goed en goedkoop, de keuze is beperkt maar gelukkig wel authentiek Grieks. Een top avond, die me nog lang zal bijblijven.

Op de laatste fietsdag gaan we landinwaarts richting Zía. Het is het oudste en kleinste dorpje van Kos, er wonen slechts 60 mensen. Het dorpje is alleen te bereiken via een ander klein dorpje Evangelistria en ligt op een hoogte van 350 meter. Het geschatte stijgingspercentage over de laatste 8 km is ongeveer rond de 8 %. Het is een zeer lange en zware klim van 1,5 uur en dat in de hitte met een zwangere vrouw. Eenmaal aangekomen in Zia rusten we goed uit langs de kant van de weg met een mooi uitzicht. In het dorpje worden souvenirs aangeboden. Naast aardewerk en handgeweven tapijten en dekens worden er ook kruiden en tijmhoning verkocht. We eten wat en dan vliegen we terug. We hoeven nu niet te trappen en doen er nu slecht 18 min over, hiiiihaaa. Het laatste stuk fietsen we op ons gemak terug naar Kos stad om daar moe maar voldaan uit te rusten.
De laatste volle dag doen we het rustig aan. In de morgen brengen we een bezoek aan het Casa Romana. Dit is een Romeins huis uit de 3^e eeuw na christus, gebouwd op de ruïnes van een huis uit de Hellenistische periode. Het is door de Italianen opgegraven en heeft zijn naam behouden. Er zijn wandschilderingen en prachtige mozaïeken in de drie binnenplaatsen. Veel mooie beelden en mozaïeken uit het Casa Romana zijn overgebracht naar het Archeologisch Museum.
Daarna bezoeken we dit museum dat mooie beelden (of onderdelen ervan) toont, die men op Kos gevonden heeft. Er ligt ook een heel mooie mozaïekvloer met een weergave van Hippokrates (links) die Asklepieion (god van de geneeskunde, in de boot) ontvangt samen met een bewoner van de stad.
Kos heeft dus veel archeologische schatten uit de Romeinse tijd. Voor de liefhebber een lust. Kos heeft veel meer te bieden zoals een gezellig sfeervol centrum met terrasjes en winkeltjes, maar ook stranden. Het is aan jou om te beslissen wat je wilt doen.