Bratislava 2018

Bratislava is misschien niet de eerste stad waar je aan denkt bij een stedentrip. Bij diverse websites lees ik, ‘of Bratislava wel de moeite is’. Natuurlijk is het altijd persoonlijk, het is maar net waar je interesses liggen. De komende vier dagen ga ik ontdekken of Bratislava écht de moeite waard is. In mijn leven bezocht ik al honderden steden en heb dus genoeg referenties om een oordeel vellen.
Slowakije met haar hoofdstad Bratislava zijn niet bepaald wat je koplopers zou kunnen noemen. Slowakije is maar een beetje groter dan Nederland en telt maar 5,5 miljoen inwoners. Bratislava telt maar 430.000 inwoners en zit daarmee qua inwonersaantal tussen Den Haag en Utrecht in.
Na het uiteenvallen van het Oostblok heeft Bratislava een enorme ontwikkeling doorgaan. De gehavende stad is na de oorlog een hippe stad geworden. De stad heeft te maken met een snel toenemende mate van populariteit onder stedentrippers, dat mede te danken is aan de vrij compacte historische binnenstad dat na restauraties in top conditie is gekomen. Het is vooral een sfeervolle stad waar je lekker rond kunt wandelen en nog tegen betaalbare prijzen kunt genieten van een hapje of een drankje. In het café kost een biertje (Pivo, halve liter) ca. 2 euro. Je kunt dus al voor een tientje zat zijn! Vrijgezellenfeesten zijn dan ook veel voorkomend. Er zijn volop horecagelegenheden waardoor het ook onder de jeugd een populaire stad is. Dat verklaart meteen waarom er zoveel hostels zijn.
Een diner heb je al vanaf tien euro inclusief een drankje. De busrit tussen het vliegveld en het centraal station kost slechts 90 cent. Waar maak je dat nog mee? Bij Airbnb vind je appartementen in het centrum voor 30 à 40 euro per nacht. Wil je goedkoop op vakantie, dan kun je nog altijd in de voormalige Oostblok landen terecht. Dat geldt zeker voor Slowakije.
De Slovaken hebben een eigen taal. Het Slovaaks/Slowaaks wordt geschreven in het Latijnse alfabet en is nauw verwant aan het Tsjechisch en het Pools. Het bevat veel leestekens ook op de medeklinkers. De taal is voor ons slecht leesbaar en moeilijk en voor mij klinkt het allemaal als Russisch.

Bratislava ligt zoals andere grote Europese steden Wenen, Boedapest en Belgrado aan de rivier de Donau. Lokaal wordt deze rivier Dunaj genoemd. Opvallend is, hoe weinig er eigenlijk langs de oevers van de Donau gebeurt. Er liggen alleen rondvaartboten, boten met restaurants en een hotelboot (Botel). Verder worden de oevers van de Donau amper actief betrokken bij het culturele en sociale leven van de stad. Romantiek is ver te zoeken.
De historische binnenstad van Bratislava is de grote publiekstrekker van de stad. Hier bevinden zich de meeste bezienswaardigheden variërend van authentieke gebouwen, fraai vormgeven torens, indrukwekkende kerken, sfeervolle straten en pleinen. Topattracties van de oude stad zijn de Franciscanenkerk, het Oude Stadhuis (met daarin het Stedelijk Museum), het Paleis van de Primaat, de Michaëlpoort, Hlavné námestie en de Jezuïetenkerk ofwel de blauwe St. Elisabethkerk. Een redelijk groot deel van de Oude Stad is autovrij. Het oostelijke deel van de binnenstad bestaat meer uit gebouwen uit latere tijden, met name uit de twintigste eeuw. Hier zie je veel straten en gebouwen die niet direct de moeite waard lijken te zijn, maar die feitelijk wel deel uitmaken van de historie van Bratislava en daardoor ook bij het gezicht van de stad horen.
Tegenkomend op de vraag: is Bratislava de moeite waard? Ik moet volmondig antwoorden met ‘ja’. Bratislava heeft een eigen karakter en is niet met andere steden te vergelijken. Maar het is ook weer niet zo groot en boeiend dat je er dagen kunt verblijven. Het is gewoon weer eens wat anders. Mensen hebben nu Rome, Parijs en Londen wel gezien.

De volgende onderwerpen zijn nader belicht:

Bratislava City Museum
Dit is een van de belangrijkste musea in Bratislava. Het museum is ondergebracht in het voormalige Stadhuis op Hlavné námestie, de Grote Markt in het centrum. Omdat het aanbod van voorwerpen zo uitgebreid is en totaal niets met elkaar te maken heeft, is moeilijk te omschrijven waar het museum over gaat, maar in het algemeen is het historisch. Er zijn onder andere te zien: een stijlkamer, meubels, huisraad, oude geschriften en kunst. Tevens kan je met het entree de toren van 45 meter hoogte beklimmen. Het meest opvallende, indrukwekkende en unieke vormt misschien wel de kelder van het gebouw waar martelwerktuigen tentoongesteld zijn. Het zijn gruwelijke martelwerktuigen. Die werden overigens niet alleen hier in de middeleeuwen gebruikt maar in heel Europa. In de middeleeuwen hadden de mensen nog niet zoveel rechten. Als je verdacht werd van criminaliteit werd je lichaam meedogenloos opgerekt, doorgezaagd, doorregen met pinnen enzovoorts….

Bratislavský Hrad en Historisch Museum
Zowel letterlijk als figuurlijk de blikvanger van Bratislava is de kasteel van Bratislava (Bratislavsky Hrad). Dit kasteel ligt op loopafstand ten westen van de historische binnenstad. Het kasteel stamt oorspronkelijk uit het begin van de tiende eeuw, waarna er meerdere keren uitbreidingen en aanpassingen plaatsgevonden hebben. Op 28 mei 1811 is de kasteel zelfs vrijwel geheel afgebrand. Het duurde tot de jaren vijftig van de vorige eeuw voordat de burcht herbouwd was. De meest recente grote restauratie begon in het jaar 2008 en was in 2010 afgerond. Dit werd gevierd met een groots opgezette ceremonie op 6 juni 2010 waarbij tevens het standbeeld van Koning Swentopluk onthuld werd. Dat het kasteel gerenoveerd is, is goed te zien aan het interieur. Het is sober en strak. In het algemeen is geen super boeiend kasteel. Diverse centrale ruimtes zijn afgewerkt met gouden biezen en dat is ongeveer het enige dat mooi is aan het interieur.
In het kasteel is het Historisch Museum ondergebracht. Het museum toont een zeer gevarieerde collectie van voorwerpen uit het verleden van Bratislava; van archeologische beelden tot buizen radio’s. Steile trappen in de 47 meter hoge toren brengen je naar panoramisch uitzicht over de stad. Via een kleine wenteltrap kom je in de kroonjuwelen kamer, maar er is slechts één imitatie kroon te wonderen.
Niet alleen het kasteel/museum is de moeite waard, wie in de omringende tuin loopt krijgt op de zuidelijke en oostelijke rand een prachtig uitzicht over Bratislava.

Františkánské námestie en Franciscaanse kerk
Dit plein grenst aan het Hlavné námestie. Hier staat de Franciscaanse kerk en klooster welke volmondig in het Slowaaks ‘Františkánsky kostol Svestovania Pána’ genoemd worden. De beginselen van deze bouwwerken dateren uit de late dertiende eeuw. Het barokke uiterlijk is echter pas in de achttiende eeuw verkregen. In de kerk hebben in het verleden vele kroningen van koningen plaatsgevonden.
Op het plein vind je vrijwel doorlopend kraampjes waar souvenirs en ambachtelijke producten verkocht worden.

Grassalkovichov Palác
Het barokke Grassalkovičov Palác aan de Hodžovo Námestie is het paleis waar de president van Slowakije woont. Dit in grijs/wittinten barokke stijl opgetrokken paleis dateert uit omstreeks 1760. Het gebouw met zijn vlaggenmasten en wachters doet zeer hoffelijk aan. Achter het paleis ligt Grassalkovichova záhrada. Dit is tegenwoordig een publiek park en was vroeger de tuin van het paleis. Het behoort tot de populairste parken in het centrum van Bratislava. Er staan diverse standbeelden waaronder het standbeeld van Keizerin Maria Theresia op haar paard.

Hlavné námestie
Hlavné námestie (Grote Markt) is samen met het aangrenzende plein Františkánské námestie de kern van de historische stad en stamt uit de veertiende eeuw. De naam Hlavné námestie betekent letterlijk “hoofdplein”, waarmee aangeduid wordt dat het hier om het belangrijkste plein in Bratislava gaat. Langs het plein zie je fraaie gevels in allerlei pasteltinten. De belangrijkste elementen aan het plein zijn het Oud Stadhuis (Stará radnica) dat een combinatie van renaissancestijl met barokke elementen kent, het Paleis van de Primaat en de Maximiliaanfontein met daarop een beeld van ridder Roland uit 1572. Sinds 1868 is in het stadhuis het oudste museum (City Museum) gehuisvest. Een 45 meter hoge toren brengt je naar een panoramisch uitzicht over de oude stad.

Hviezdoslavovo námestie
Het Hviezdoslavovo plein is een van de oudste, drukste en grootste pleinen van de hoofdstad dat vroeger diende als markt. Het is aangelegd als een lange, dubbele promenade met aan weerszijde rijen met bomen. Horeca is er volop aanwezig en mede dankzij de beschutting van de bomen is het een geliefde plek tijdens de warme zomers. Tegenwoordig is het met zijn boulevard uiterlijk een gezellige en levendige plek waar altijd wat te doen, te zien of te luisteren is. Op het middengedeelte staan diverse standbeelden van onder andere een standbeeld van de dichter waar het plein na vernoemd is en een beeld van de Deense sprookjesschrijver Hans Christian Andersen. Het opvallendste gebouw aan de kop van het plein is het sierlijke Slowaakse National Theater.

Katedrála svätého Martina / St. Martinuskathedraal
De in gotische stijl opgetrokken St. Martinuskathedraal van Bratislava werd gebouwd op de ankers van een eerdere kerk op deze plaats. De kathedraal behoort tot de mooiste en oudste kerken van Bratislava die ook nog te bezichtigen is voor toeristen. Met name tussen 1563 en 1830 was deze kerk vaak het decor voor kroningen van Hongaarse koningen, onder meer Maria Theresia.
Onder de kerk ligt een begraafplaats waar belangrijke en invloedrijke personen liggen. Een vergulde replica kroon van 150 kg is gemonteerd op de 85 meter hoge kerktoren.

Kunst
Allerlei vormen van kunst vormen een belangrijk onderdeel in het dagelijks leven in Bratislava. Tijdens het communistische tijdperk gebruikten de mensen kunst om hun gevoel van onderdrukking uit te drukken. Tegenwoordig wordt kunst in allerlei vormen toegepast in het straatbeeld van Bratislava. Wat te denken van de soms enorme kunstobjecten die je aantreft op Hviezdoslavovo Nameste of de opmerkelijke beelden die verspreid door de historische binnenstad staan. Wie door de straten van Bratislava loopt zal ze zonder twijfel zien. Een van de meest bijzonder is ‘Man at Work’. Dit is een bronzenbeeld van een man die letterlijk uit een straatput kruipt. Naar verluidt vielen veel mensen letterlijk over dit beeld. Men heeft er maar een bord naast gezet met de tekst ‘Man at Work’. Nu staan er hordes mensen om er foto’s van te maken. Een ander opmerkelijk beeld staat op het Hlavné námestie. Hier hangt een soldaat aan de achterzijde over een zijbank.

Michalska Brana / Michaël poort
Michalska Brana behoorde vroeger tot één van de vier toegangspoorten van de stad. Het koperen groene dak van de Michaël poort lijkt nog het meest op een kerktoren. Op het balkon heb je een mooi uitzicht over de stad en het kasteel (Bratislavský Hrad).
Nu is de poort een gezellig, druk en pittoresk plekje in de stad. Straatmuzikanten spelen er graag vanwege de goede akoestiek. In de aangrenzende winkelstraten zijn veel cafés en restaurants.

Natuur Museum
Veel steden hebben er een; een Natuur Museum. Bratislava heeft er ook een en wel vlak naast de Donau. Op de eerste verdieping van het neoclassicistische gebouw is een Muziek Museum onderbracht met een uitgebreide collectie muziekinstrumenten en ook oude documenten met bladmuziek.
Op de tweede en derde verdieping bevindt zich het Natuur Museum met een zeer uitgebreide collectie fossielen, opgezette dieren en skeletten. Het is zeer de moeite waard voor een bezichtiging en zeker voor kinderen is het zeer leerzaam. Bijzonder zijn de levensgrote imitaties van een mammoet en een relatief kleine dinosaurus.

Nový Most
Nový Most betekent de Nieuwe Brug. Om de naam is nogal wat te doen geweest. Toen hij in 1972 werd geopend heette hij Slovenského národného povstania, wat Slowaakse nationale opstand betekent. Echter in 1993 werd er door het parlement besloten dat de brug Nový Most moest gaan heten. Daarna zijn er initiatieven geweest om het wederom terug te draaien. Tijdens de bouw van deze behoorlijke lange brug over de Donau is onder andere de Joodse wijk in de oude stad plat gegooid.
Deze asymmetrische tuibrug over de Donau is een belangrijke verkeersader voor het wegverkeer tussen de twee oevers waarover Bratislava verdeeld ligt. Wat de ruim 431 meter lange brug bijzonder maakt is dat het de langste brug ter wereld is met één dubbele pyloon van bijna 85 meter en één brugdek. Onder het wegdek hangen twee loopburgen voor langzaam verkeer.
Bijzonder onderdeel van de brug is het restaurant bovenop de pyloon. Het restaurant is te bereiken met een lift in de pyloon. Dit restaurant ziet eruit als een vliegende schotel en biedt een prachtig 360 graden uitzicht over Bratislava.

Period Rooms Museum – The Apponyi House
Dit museum bevindt zich naast het Oude Stadhuis in het midden van het centrum. Het Apponyi House is een oude chique villa dat in 1762 gebouwd is. Het heeft prachtige stijlkamers uit de achttiende eeuw. Het is uniek in Bratislava en misschien wel een van de weinige oude gebouwen die voor publiek te bezichtigen zijn.

De belangrijkste musea in Bratislava:

Archaeological Museum – SNM, Žižkova 12

Arthur Fleischmann Museum, Biela 419/6

Bibiana – International House of Art for Children, Panská 41

Bratislava City Gallery – Mirbach Palace, Františkánske námestie 8-11

Bratislava City Museum / Múzeum Dejín Mesta, Radničná 1

Bratislava Transport Museum, Šancová 6419/1A

Bunker BS-8, Kopcianska Ulica

Children’s Museum, Vajanského nábrežie 2

Czechoslovak Fortification Museum, Belinského 7

Danubiana Meulensteen Art Museum, Cunovo – Vodne Dielo

Johann Nepomuk Hummel Museum, Klobučnícka 2

Museum of Clocks – House at the Good Shephard, Židovská 3

Museum of Jewish Culture, Židovská 17

Museum of Pharmacy – Red Crayfish Pharmacy, Michalská 1484/26

Museum of Trade, Linzbothova 16

Natural History Museum Bratislava / Slovenské Národné Museum + Prirodovedne Muzeum, Vajanského nábrežie

Nedbalka Gallery, Nedbalova 17

Period Rooms Museum – The Apponyi House / Múzeum Historickych Interieérov, Radničná 1

Railway Museum in Railway Depot Bratislava-Vychod, Východná

Slovak National Gallery, Námestie Ľudovíta Štúra

Slovak National Museum / Slovenské Narodné Múzeum / Historické Múzeum, Kasteel Zámocká

Synagoque, Heydukova

Mijn persoonlijke top 10 van Bratislava:

1. Bratislavský Hrad (kasteel en museum)
2. Een wandeling door het historisch centrum
3. City Museum en oude stadhuis
4. Period Rooms Museum – The Apponyi House
5. Natuur Museum
6. Michalska Brana / Michaël poort
7. St. Martinuskathedraal
8. Nový Most
9. Hviezdoslavovo námestie
10. Grassalkovichova záhrada (stadspark)