Deventer 2020

Deventer is één van de oudste steden van Nederland. En dat is volgens mij bij veel mensen niet bekend. Deventer staat al in 9e-eeuwse bronnen van het bisdom Utrecht vermeld. De stad heeft het oudste stenen huis, het oudste wandelpark en met de Athenaeumbibliotheek ook de oudste wetenschappelijke bibliotheek van Nederland. Op het huidige grondgebied van de gemeente Deventer zijn restanten gevonden uit de Romeinse tijd.
Deventer was een vestingstad met een gracht en vestingmuren. Na opheffing van de Vestingwet in 1874 begon men buiten de oude stad woningen te bouwen waar de aangrenzende krotten van de arbeidersklasse stonden. Van de vesting zijn buiten de contouren en omliggende gracht zelf niet veel overgebleven. In de gracht zijn nog diverse vormen van bastions waar te nemen en dat zie je het beste op plattegronden. Het historisch gedeelte van de vesting is ellipsvormig met een afmeting van circa 1300 bij 750 meter en het ligt met de lange zijde aan de IJssel. De nederzetting Deventer is gesticht op een rivierduin aan de IJssel. Deze rivier heeft in de loop der eeuwen een grote rol gespeeld voor de stad, vanwege de handel die deze waterweg meebracht.
Hoe belangrijk de IJssel ook was, wandelend door het centrum is daar niets meer van de merken. Er is geen verbinding tussen het centrum en de rivier. Er is geen haven en er zijn geen gezellige terrasjes aan de oevers van de rivier met mooie uitzichten. Helaas, dat mist Deventer dan wel. Als toerist zal je niet dicht bij het water komen, ondanks de korte afstand.

Vreemd genoeg ligt de Brink (de grote markt) niet centraal in het centrum, maar het plein mag zich oprecht groot noemen. Buiten de marktdagen, als de drukte en de marktkraampjes weg zijn, is het de schoonheid van de bebouwing die in het oog springt. Het langgerekt marktplein is omzoomd door bomen, horeca en terrassen en geven de markt de gezelligheid die het verdient. Het plein herbergt diverse bijzondere monumentale panden en objecten. Een blikvanger op het plein is de Waag, een laat-gotisch waaggebouw uit 1528 waar nu Museum De Waag is gehuisvest, het voormalige Historisch Museum Deventer. Het museum exposeert afwisselend archeologische vondsten, schilderijen en zilverwerk. Ook zijn er driedimensionale reconstructies en relicten van de industriële geschiedenis van Deventer te zien. Het museum toont vooral pronkstukken uit de Deventer Collectie die de laatste honderd jaar en nog langer geleden bijeen gebracht is.
Midden op de Brink staat de Wilhelminafontein uit 1898. Ze werd geplaatst ter ere van de aanleg van de stadswaterleiding en is ingehuldigd door koningin Wilhelmina.

Voor het Penninckshuis – de toegang tot de achter de monumentale panden verborgen doopsgezinde kerk – bevindt zich een standbeeld van de tropenarts en zendeling Albert Schweitzer die vooral bekend is geworden door zijn filosofie over cultuur en ethiek, en als musicus door zijn studies en interpretatie op orgel en piano van de muziek van Johann Sebastian Bach.
Er zijn vele winkels en uitgaansgelegenheden in het centrum rondom de Brink. Bekende winkelstraten zijn de Walstraat, de Lange Bisschopstraat (de Lange B.), de Korte Bisschopstraat (de Korte B.), de Kleine Overstraat, de Grote Overstraat, de Smedenstraat en de Nieuwstraat. Vlak bij het centrum ligt het nieuwe complex De Boreel met grote winkels.

Een ander indrukwekkend plein ligt bij de Lebuinuskerk. De kerk uit de 15e eeuw heeft een toren 62 meter. Andere noemenswaardige religieuze gebouwen zijn de oude Mariakerk, St. Nicolaas of Bergkerk, Broederkerk en de synagoge.
Deventer is een bezienswaardige stad met een monumentaal centrum. Een deel van de stad is een beschermd stadsgezicht en telt honderden rijksmonumenten. Het mooiste van Deventer zijn de decoraties aan de huizen. Overal zie je sierlijke ornamenten, uithangborden en snijramen. Een snijraam is sierlijke houtsnijwerk boven de voordeur.
Rondom de stad zijn vijf prachtige parken en natuurgebieden te vinden. Het buitendijks aan de IJssel gelegen Worpplantsoen is een van de oudste stadswandelparken van Nederland. Alle parken liggen buiten de historische kern, waardoor je als dagtoerist al snel aan de parken voorbij gaat. Het is een kwestie van plannen en voorbereiden als je nog tijd over hebt.

Deventer is dus niet zomaar een stad, maar een stad met een rijk historisch verleden dat ook nog eens goed bewaard is gebleven. Het is gewoon een fantastisch mooie stad met veel charme. Het heeft diepe indruk op me gemaakt. Vanwege zijn beperkte grootte – ca. 18.000 inwoners – is Deventer nog niet bekend bij het grote publiek en dat is misschien wel de grote kracht van de stad. Het aanbod hotelbedden is ook nog zeer beperkt, maar ik vermoed dat dit wel zal groeien. Er is (nog) geen massatoerisme, maar de stad heeft wel de schoonheid van een toplocatie. Een dikke duim voor Deventer.