“Er gaat niets boven Groningen”, is de slogan. Slim bedacht natuurlijk, in geografische zin klopt het helemaal, maar hoe zit het met andere eigenschappen? Gezellig? Mooi? Historisch? Daar ga ik de komende drie dagen achter komen.
Met circa 200.000 inwoners is Groningen de 7de grootste stad van Nederland. Het wordt ook wel de grootste stad van noord Nederland genoemd. Groningen is een echte stad met stadse mensen en geen dorpse boeren met een ‘grunings’ accent. Natuurlijk wordt dat voor een deel veroorzaakt door de ‘import’ van veel studenten en toeristen. Erg veel toeristen mag ik wel zeggen. Vooral Duitsers, die op een steenworp afstand wonen, maar ik zie – beter gezegd hoor- zelfs Limburgers en Belgen. De gemeente Groningen wordt door de Groningers zelf ‘Stad’ genoemd. Op deze manier is meteen duidelijk of je de gemeente of de provincie bedoeld. Slim.
Het centrum is ingedeeld in vier kwadranten en het is redelijk autoluw gemaakt. Of beter gezegd, het word je ontmoedigd om er met een auto te rijden. Onderling verkeer tussen de vier kwadranten wordt via de ringweg geleid. Inwoners van Groningen zijn daar op ingespeeld, maar als bezoeker/toerist zul je heel wat af vloeken, omdat je bijna nergens op een fatsoenlijke manier kunt komen. Overal zie je verkeersborden met: verboden voor auto’s, verboden linksaf, verboden rechtsaf, verboden dit, verboden dat. De keerzijde van een autoluwe stad is de overlast van fietsen. Maar ja, het is kiezen uit twee slechten en milieu is tegenwoordig een heet onderwerp.
Groningen is vooral een studentenstad met ruim 57.000 studenten, waarvan er ongeveer 35.000 in de stad wonen. Dat verklaart deels waarom Groningen een echte fietsstad is. Waar je ook maar kijkt zie je wel fietsen. Als voetganger is het constant opletten, omdat de fietsers van alle kanten komen.
Door zijn relatief geïsoleerde ligging was de stad Groningen historisch gezien vooral op zichzelf en de directe omgeving aangewezen. Als Hanzestad maakte Groningen deel uit van het Noord-Duitse handelsnetwerk. Het zijn elementen die de stad voor een belangrijk deel gevormd hebben.
Groningen is een gezellige en historische stad, maar ook zeer waterrijk. Bijna alle bezienswaardigheden liggen eigenlijk binnen de grachten (Noorderhaven, Zuiderhaven en Spilsluizen) en de ringweg die om het oude centrum ligt. In een uurtje wandel je langs de gracht om het historisch centrum. Onderweg zie je prachtige herenhuizen, de oude haven, maar ook fraaie oude pakhuizen. Vooral de oude schepen en woonboten maken het plaatje idyllisch. Deze wandeling is zeer de moeite waard.
Het meest bijzondere aan Groningen is de hoeveelheid historische panden, de gezellige kroegjes en winkelstraten. Ze staan allemaal verspreid in de stad, waardoor het overal wel mooi is. Er staat relatief weinig lelijke nieuwbouw in het centrum. Je zult je niet snel vervelen in Groningen.
Toch is de stad bezig met een modernisering van het centrum. Net naast de Martinitoren wordt een super modern gebouwd gemaakt (2017). Het gebouw moet Groningen architectonisch op de kaart zetten. Dit state of the art gebouw kenmerkt zich door strakke vlakken aan de buitenzijde en binnenin zijn diverse delen van het gebouw weggehaald. Mmh, beetje moeilijk uit te leggen. Kom in 2019 maar eens kijken als het af is. Controversieel wordt het zeker. Ik heb geen idee wat de inwoners vinden van deze moderne kolos in het oude centrum.
Een ander super modern gebouw is DOT, maar dat staat net buiten het centrum aan de Vrydemalaan 2. Het theater/schouwburg met de ronde koepel lijkt nog het meest op een bolhoedje. In de avond wordt de koepel aan de buitenzijde in diverse kleuren verlicht, alsof er een ruimteschip in het veld staat….
De brand in augustus 2017 in het casino van Groningen is ruim uit bemeten in de media. Nu, eind 2017, is men bezig het zwart geblakerde betonnen skelet te slopen. Echt alles is verbrand in het pand. Een bijzonder trieste aanblik. Tijdens mijn verblijf in Groningen is er opnieuw brand in de binnenstad. Groningen brandgevaarlijk? Nuh hoor!
Wandelend door Groningen kom ik bij toeval – ja, heus – in de hoerenbuurt terecht. Dat is in de Nieuwstad om precies te zijn. Met de kachel op 22 zitten de dames netjes in hun lingerie voor de ramen. Ik knik vriendelijk tegen een dame en de dame zwaait vriendelijk terug. Rode gordijnen en rode lampjes. Raamprostitutie heet dat met een mooi woord. Op Wikipedia is er zelfs een hele pagina aan gewijd, maar op Google Streetview is alles netjes afgedekt. Is zo afgesproken natuurlijk. Ik moest het natuurlijk wel even checken!
Groningen is mij erg goed bevallen. Het is een bijzonder bezienswaardige en gezellige stad. Als ik dichter bij zou wonen zou ik er zeker vaker naar toe gaan.
Hieronder een overzicht van de meest interessante dingen.
Der AA-kerk
Dit is naast de Martinikerk het belangrijkste overgebleven middeleeuwse kerkgebouw van de stad. Gezien vanaf de Vismarkt torent de kerk, gelegen aan het Akerkhof, hoog boven de Korenbeurs uit. Deze mooie kerk uit 1425-1492 is binnen helaas niet te bezichtigen.
Goudkantoor
Het Goudkantoor uit 1635 op het Waagplein achter het stadhuis is een van de mooiste gebouwen in Groningen. Het pand is opgetrokken in een Groningse variant van de stijl van de Hollandse renaissance. Tegenwoordig is een café / restaurant in het Goudkantoor gehuisvest dat de naam van het pand draagt.
Groninger Museum
Het Groninger Museum bevindt zich op een eiland in de Zuiderhaven tussen het station en het centrum en dat is strategisch gezien een perfecte plek. Het is naast de Martinitoren een grote icoon voor Groningen. Het museumgebouw geldt als één van de hoogtepunten van het postmodernisme. Het bestaat uit drie grote volumes in het water die verbonden zijn door gangen en twee pleinen. De volumes hebben elk hun eigen vorm, afmeting en kleurschakeringen waardoor een onderlinge samenhang ver te zoeken lijkt. Het varieert van een zilverkleurige cilinder, een geel hoekig blok tot een kleurrijk gebouw met grillige contouren.
Het museum heeft naast de vaste collectie ook wissende collecties. Zo was er in 2016 een expositie te zien van David Bowie. Dat hij in die periode zou sterven was puur toeval. Er zijn vier uiteenlopende collecties nl. archeologie en geschiedenis van Groningen, kunstnijverheid, oude beeldende kunst en hedendaagse beeldende kunst, die elk in een van de unieke bouwdelen zijn ondergebracht. Een grote collectie schilderingen uit de Middeleeuwen vormt een van de hoogtepunten van het museum. Bijzondere aandacht wordt geschonken aan lokale schilders zoals de Ploeg. Kunstenaarsvereniging De Ploeg werd in 1918 opgericht als reactie op het artistieke klimaat in de stad Groningen. Een aantal jonge kunstenaars (Jan Wiegers, Johan Dijkstra, George Martens en Jan Altink) hoopte door samen te werken onder andere tentoonstellingen te organiseren.
Grote Markt
De Grote Markt is letterlijk het centrum van de stad en belangrijk vanwege de omliggende bebouwing. Vooral het stadhuis en de Martinitoren zijn de eyecatchers op het plein. Aan de zuidoostzijde van het plein bevindt zich een belangrijk uitgaansgebied met bekende horecanamen zoals De Drie Gezusters.
Hoofdstation
Het hoofdstation of centraal station uit 1895 is een van de mooiste spoorwegstations van Nederland. In Madurodam is zelfs een kleine versie te bewonderen van het station. De stationshal heeft nog maar weinig functie, maar het rijk gedecoreerde plafond is prachtig om te zien. Alle bezoekers die met de auto naar Groningen gaan zouden toch even bij het station moeten gaan kijken.
Op het stationsplein staat het beeld ‘Peerd van Ome Loeks’. Het witte beeld van een paard en man kan worden gezien als een van de symbolen van de stad Groningen. Het beeld ontleent z’n bestaan aan een Gronings volkswijsje met dezelfde titel.
Korenbeurs
De Korenbeurs ligt aan de westzijde van de Vismarkt. De beurs, met zijn opvallende neoclassicistische gevel, werd tussen 1862 en 1865 gebouwd, als vervanging van twee kleinere beursgebouwen. Het behoort tot de ‘Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg’. Aan de zijde van de Vismarkt bevindt zich het imposante voorgebouw, met een bijpassende bordestrap. Op het dak staan de figuren van Neptunus (zeevaart), Ceres (landbouw) en Mercurius (handel). Achter de voorgevel bevindt zich de werkelijke markthal met zijn gietijzeren constructie en dakramen. Maar het gebouw is al lang geen beursgebouw meer, tegenwoordig is er een Albert Heijn gevestigd waardoor het een alledaagse winkel is geworden. Wil je echt genieten van het mooie gebouw, dan moet je omhoog kijken van de schappen af, maar of dat de mensen doen is twijfelachtig.
Martinikerkhof
Het plein draagt nog altijd de naam van zijn oorspronkelijke functie. Het Martinikerkhof is tot 1828 in gebruik geweest als kerkhof. Daarna was het wettelijk niet meer toegestaan binnen de stadsmuren begraven te worden. Sindsdien is het kerkhof getransformeerd tot een prachtig park en een oase van rust in de binnenstad terwijl het zo dicht bij het centrum is. Aan het Martinikerkhof staan achttien bouwwerken die als rijksmonument worden beschermd. Drie gebouwen hebben de status van gemeentelijk monument. Het Prinsenhof, Provinciehuis en de Martinikerk zijn de meest bijzondere gebouwen aan het plein.
Martinitoren en kerk
De kerk en de bijbehorende Martinitoren zijn genoemd naar Sint-Maarten. Heel vreemd worden de Martinitoren en Martinikerk meestal los van elkaar genoemd. Ze hebben ook hun eigen ingang. De ingang voor de kerk is via De Kostery, een brasserie die letterlijk tegen de kerk is aangebouwd. Eerlijk gezegd is de kerk niet de meest bijzondere kerk die Nederland rijk is. Het interieur is vrij eenvoudig. Er zijn geen beelden en er hangen maar een paar schilderijen. De meest bijzondere elementen in de kerk zijn het orgel, de graven in de vloer, de brandgeschilderde ramen en de muur- en gewelfschilderingen. Op één na zijn alle originele brandgeschilderde ramen verdwenen en vervangen door eenvoudig glas. In 1924 zijn vier nieuwe brandgeschilderde vensters achter de kooromgang aangebracht. Deze ramen zijn bekostigd door 41 ‘aanzienlijke’ families en voorzien van hun wapenafbeeldingen. De oudste nog bewaarde (muur)schildering dateert uit circa 1250 en stelt Maria op de troon van Salomo voor. De toegang tot de kerk kost slechts één euro.
De Martinitoren is misschien wel attractienummer één van Groningen. Met 97 meter is het de vierde hoogste kerk van Nederland. De toegang tot de toren kost drie euro en de muntjes voor de toegangstourniquette zijn verkrijgbaar bij de VVV aan de overzijde van de kerk. Via een smalle wenteltrap kunnen bezoekers echter maar tot een hoogte komen van 40 meter. 174 treden leiden je naar een schitterend uitzicht over de stad. Onderweg kom je langs immense klokken. Nu maar hopen dat ze niet luiden. De bovenste helft is dus niet toegankelijk voor publiek. Op 68 meter hoogte hangt het carillon met 52 klokken. Op de top van de toren staat geen haan maar een paard! Waarschijnlijk is dit een verwijzing naar het paard van Sint Martinus, de beschermheilige van de kerk.
Noorderplantsoen
Dit plantsoen ligt ten noordwesten van het centrum net buiten de gracht. Het is in 1882 aangelegd op de voormalige vestingwerken. Het is echt een prachtig stuk groen in de stad. Heerlijk om je even terug te trekken van de drukte. Het park is aangekleed met vijvers, sierlijke wandelpaden en indrukwekkende grote bomen.
Prinsentuin
De Prinsentuin is een oase van rust in de binnenstad. De renaissancetuin werd in 1626 aangelegd in opdracht van stadhouder Willem Frederik en zijn vrouw Albertine Agnes. Het is een van de mooiste renaissancetuinen van Nederland. Het ernaast gelegen Prinsenhof was sinds 1594 de plaatselijke residentie van de Prinsen van Nassau geworden.
In de muur aan de Turfsingel bevindt zich de uit 1731 daterende Zonnewijzerpoort, die in 1953 werd hersteld. De poort ontleent zijn naam aan de zonnewijzer die erboven is aangebracht.
Boven de zonnewijzer staat de Latijnse tekst: “Tempus Præteritum Nihil Futurum Incertum. Præsens Instabile Cave Ne Perdas Hoc Tuum”, wat betekent: “De vergane tijd is niets, de toekomende onzeker, de huidige wankel. Zorg dat je die van jou niet verspilt.”
Sint Anthonygasthuis
Groningen kent een aantal bijzondere hofjes. Het Sint Anthonygasthuis is er daar een van. Via een mooi poortgebouw aan de Rademarkt bereik je een middeleeuws aandoend hofje met kleine huisjes rondom een tuin. In een woord, prachtig.
Stadhuis
Het stadhuis staat midden op de Grote Markt en is vooral zeer dominant aanwezig. Het pand uit 1810 is in Hollands classicistische, neoclassicistische bouwstijl. Het portaal wordt ondersteund door vier ionische zuilen. Daarboven prijkt de tekst in gouden Romeinse cijfers ‘MDCCCX’. Het is echt een fantastisch mooi gebouw, maar op een of andere manier vind ik het zo proportioneel groot dat het eigenlijk niet meer past op de Grote Markt. Vinden de Groningers dat ook?
Universiteitsmuseum
Het Universiteitsmuseum is een museum voor mens, natuur en wetenschap met een veelzijdige wetenschappelijke functie, waar vooral het menselijk lichaam een belangrijke rol speelt. De bovenzaal van het museum is ingericht als klassieke museumzaal met grote vitrinekasten waarin allerlei voorwerpen uit de 400-jarige geschiedenis van de universiteit zijn tentoongesteld, van medische preparaten tot wetenschappelijke instrumenten. Er is een anatomiekamer met lichaamsonderdelen en baby’s op sterk water. Siamese tweelingen wel te verstaan. Baby met twee hoofden! En je kunt een kijkje nemen in de spreekkamer Aletta Jacobs (1854 – 1929), de eerste vrouw die in Nederland een studie afrondde, de eerste vrouw die promoveerde en de eerste vrouwelijke arts. Toegang tot het museum is gratis.
Vismarkt
De Vismarkt is een van de grootste en het mooiste pleinen van Groningen. Tijdens de markt staat het rechthoekige plein vol met marktkramen die alle aandacht trekken waardoor de schoonheid van het plein helaas verloren gaat. Maar als de kramen weg zijn komt de ware aard naar voren. Aan de Vismarkt staan 17 panden die beschermd zijn als rijksmonument. Het meest indrukwekkende gebouw op het plein is de Korenbeurs. Aan de noordzijde zijn helaas enkele moderne en contrasterende panden te vinden op het plein. De meeste panden zijn winkels of horecazaken.
Klik hier voor meer foto’s.
De belangrijkste musea in Groningen:
Groninger Museum, Museumeiland 1
GR-ID, (Grafisch Museum Groningen) Sint Jansstraat 2
Nederlands Stripmuseum, Westerhaven 71
Nooderlijk Scheepvaartmuseum, Brugstraat 24
Universiteitsmuseum, Oude Kijk in ’t Jatstraat 7a
Mijn persoonlijke top 10 van Groningen:
1. Wandeling langs de grachten: de A, Noorderhaven en Oosterhaven
2. Martinitoren en Martinikerk
3. Hoofdstation
4. Groninger Museum
5. Vismarkt met o.a. Korenbeurs
6. Noorderplantsoen
7. Universiteitsmuseum
8. Martinikerkhof met Prinsenhof en Provinciehuis
9. Grote Markt met stadhuis
10. Goudkantoor op Waagplein
Volg mijn reis 