Toen ik voor het eerst in de UAE kwam, maar ook voor het eerst van mijn leven in een Arabisch land, was mijn gedachte dat het land weinig cultuur had. Ik baseerde dat op het feit dat Abu Dhabi honderd jaar geleden nog een klein vissersdorpje was en dat de UAE pas sinds 1971 bestaat. De hele stad bestaat uit moderne gebouwen, veel wolkenkrabbers en (bijna) geen historische gebouwen. Maar gaande weg kwam ik er achter dat ik er naast zat. De UAE / Abu Dhabi heeft redelijk veel cultuur. De Arabische cultuur wijkt alleen erg veel af de westerse cultuur. Daarmee raak ik natuurlijk een kernpunt, want cultuur is voor ieder volk en land anders.
De rode draad door de Arabische cultuur is de islam. Arabieren zijn een zeer gelovig volk. De meeste moslims bidden zeer trouw vijf keer per dag. Van enige “ontmoskeëing ” – voor zover dat woord bestaat – is weinig sprake. In de islam is er een enorm verschil tussen man en vrouw. Moskeeën hebben aparte gedeeltes voor mannen en vrouwen. Vrouwen moeten meestal via een zijingang naar de moskee, terwijl mannen via de grote hoofdingang naar binnen gaan. Vrouwen gaan vreemd genoeg minder naar de moskee.
Tradities en mondelinge overlevering van verhalen, spreekwoorden, maar vooral van poëzie en liederen zijn belangrijke onderdelen in het leven van de Arabier. De Arabier is geen lezer. Informatie wordt generatie op generatie mondeling doorgegeven. De Arabier stuurt geen kaart of brief. Ze hebben niet eens huisnummers en brievenbussen.
Muziek en dans zijn in de Arabische landen even belangrijk als bij ons, maar toneel, film en theater zijn daarentegen minder aanwezig. De dansen zijn sober en kenmerken zich door ritmische bewegingen. Mannen en vrouwen dansen apart. Vrouwen dansen meestal binnenshuis. Mannen dansen (Ayyalah al Ardha) in het openbaar, in rijen tegenover elkaar met in de rechterhand een dun wandelstokje, begeleid door zang en trommels.
Ondanks dat muziek een belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis, is muziek van eigen bodem in de UAE erg beperkt. Er zijn relatief weinig zangers, bands en orkesten in de Emiraten. Muzikanten die dans begeleiden spelen nog steeds eenvoudig op trommels en dergelijke. Een moderne popband met gitaren en drums is vooralsnog erg zeldzaam. Het lijkt alsof Emirati überhaupt weinig een instrument bespelen.
Het land kent ook geen straatmuzikanten, zowel van eigen bodem als buitenlanders.
Emirati leiden een weinig uitbundig bestaan. Mede vanwege hun geloof en het niet drinken van alcohol zijn het geen feestgangers die tot diep in holst van de nacht doorzakken. Vroeg in de ochtend klinkt immers de eerste oproep uit de minaretten van de moskeeën voor het ochtendgebed of bezoek aan de moskee.
In de steden zijn wel cafés, maar als je denkt“Ik ga eens lekker een biertje drinken”, kom je bedrogen uit. De cafés in de Emiraten zijn non-alcohol! Het enige wat je er zult treffen zijn mannen die een kaartspel spelen of een sapje drinken. Natuurlijk zijn er wel locaties waar wel alcohol verkocht wordt, maar dit zijn altijd resorts, hotels of restaurants, waar in principe weinig inheemse bevolking komt.
Klederdracht is al eeuwenlang stipt gebonden aan tradities. Mannen dragen een dishdasha (witte jurk) met een gutra (theedoek) op het hoofd en sandalen zonder sokken. De authentieke moslimvrouw draagt lange, ruim zittende zwarte kleding (abaya) en een ghimaar (grote, hangende hoofddoek) soms aangevuld met een niqaab (hetgeen het gehele gezicht bedekt, met uitzondering van de ogen). In een enkel geval worden zelfs de ogen nog bedekt met een doorzichtige doek of zonnebril. Jonge meisjes gaan gekleed in kleurrijke (westerse) kleding, maar ieder meisje uit een traditioneel gezin weet dat ooit de dag in haar leven komt, dat ze de vrolijke kleding voorgoed zal verruilen voor de zwarte abaya zodra zij een vrouw wordt. Vanaf dat moment is haar lichaam uitsluitend bestemd voor haar (toekomstige) man.
Vanwege de bijna volledige lichaamsbedekking spelen de ogen en handen een belangrijke rol voor de Arabische vrouw. Er wordt veel aandacht besteed aan make-up van de ogen. De moslima moet het immers hebben van de aantrekkelijkheid van haar ogen. Handen worden soms voorzien van hennabeschilderingen die bestaan uit bloemen en motieven. Vrouwen maar ook mannen gebruiken vaak sterk ruikende parfum.
Alle belangrijke functies zoals politici, leiders, politie en dergelijk worden uitsluitend beoefend door mannen. In de Arabische landen staat de man aan het hoofd van het gezin, het bedrijf, de overheid en politiek.
Polygamie is toegestaan volgens de islam en het komt nog (steeds) voor in de UAE. Iedereen mag natuurlijk zelf weten wat hij er van vindt, maar het feit dat er relatief veel scheidingen zijn onder polygamiehuwelijken geeft zo zijn bedenkingen.
Openbare kunst staat op een bijzonder laag niveau in de UAE. Langzaam maar zeker zie je dat er steeds meer moderne kunstprojecten gerealiseerd woorden. Voorbeelden daarvan zijn te zien in de Yas Mall in Abu Dhabi en de Sheikh Mohammed Bin Rashid Boulevard in Dubai waar diverse beelden staan. Openbare kunst wordt gerealiseerd in het belang van toerisme en expats.
Het is te kortzichtig om te zeggen dat de Arabieren helemaal niks hebben met kunst. Hun kunst is alleen anders dan wat wij westerlingen gewend zijn. Arabische kunst bestaat veelal uit kleine (gebruiks)voorwerpen die versierd zijn met motieven. De Arabische koffiepot (dallah) wordt vaak gebruik als kunstvoorwerp. Voorbeelden daarvan zijn te zien in Littihad Square in Abu Dhabi. Vanwege de natuurgetrouwe weergave van deze kunstvoorwerpen ervaren wij westerlingen deze kunstvorm op een heel andere manier. De meeste moderne en oude kunststijlen zoals expressionisme, surrealisme, modernisme om er maar een paar te noemen komen (bijna) niet voor in de UAE. Langzaam maar zeker komen er steeds meer kunstgaleries. In Abu Dhabi wordt momenteel (2015) een Louvre en Guggenheim museum gerealiseerd met een grote kunstcollectie, maar dat is dus alleen maar omwille van toerisme.
Typische voorwerpen die bij de Arabische cultuur horen zijn: Perzische tapijten, de waterpijp (shisha), gahwa (koffie), de koffiepot (dallah), shawarma en de khanjar (mes).
De handgeknoopte Perzische tapijten komen zoals het woord al zegt oorspronkelijk uit Iran. Desondanks zijn deze tapijten hier erg populair.
De waterpijp wordt vooral gebruikt in restaurants, cafe’s en in de huiskamer door mannen en vrouwen. Ja, hier wordt nog gewoon gerookt in openbare ruimten. Roken kan min of meer als vanzelfsprekend beschouwd worden. Het percentage rokers is erg hoog.
Arabische koffie (Gahwa) wordt gewoonlijk kokend heet gediend in enkele centiliters, zodanig dat de bodem van de kleine kopjes net bedekt is. Omdat slechts kleine hoeveelheden worden geschonken koelt de koffie snel af. Volgens traditie blijft de gastheer / ober de kopjes telkens bijschenken, totdat de gast het gebaar geeft genoeg te hebben. De koffie wordt geschonken uit een dallah. Dit is een koffiekan die te herkennen is aan de snavelachtige schenktuit die hoog op de kan is geplaatst.
Shawarma (shoarma) is een typisch Islamitisch gerecht die weinig toelichting beoogd, omdat het ook bij ons reeds lange tijd is doorgedrongen.
De khanjar is een Arabische dolk/mes die op de buik wordt gedragen in een rijk versierde zilveren holster die de vorm heeft van de hoofdletter “J”. Ongetwijfeld zal vroeger het mes gebruikt zijn bij de jacht of bij gevechten. Tegenwoordig wordt met name de khanjar gedragen bij officiële gelegenheden door mensen met aanzien zoals sjeiks en politici. Zo staat bijvoorbeeld president Qaboos bin Said al Said van Oman steevast met de khanjar op foto’s. Dat zie ik onze Wim-Lex nog niet doen!
Kalligrafie behoort tot een van de onderdelen van de Arabische cultuur. Het Arabische schrift is het schrift van de Islam en lijkt op een ware vorm van kaligrafie. Het alfabet bestaat uit 28 letters en men schrijft van rechts naar links, maar dat geldt dan weer niet voor cijfers. Blokletters bestaan niet in het Arabische schrift.
De Arabische architectuur heeft een typische en herkenbare stijl die hand in hand gaat met de cultuur van het Midden-Oosten. Typische elementen van Arabische zijn bijvoorbeeld de ramen (mashrabiya), het eenvoudige zandkleurige pleisterwerk, de koepels en minaretten op de moskeeën.
Heel herkenbaar in de oude wijken zijn de souks (souq). Geëvalueerd van eenvoudige marktkramen zijn tegenwoordig alle markten ondergebracht in kleine winkeltjes al dan niet of wel in een overdekte hal of in een winkelstraat. Souks bestaan in de regel uit vele kleine winkeltjes die zij aan zij een winkelstraat vullen. Letterlijk alles is te koop in deze winkeltjes die meestal zeven dagen per week open zijn gedurende de hele dag en avond. Vooral in de avonden kan het erg druk en gezellig zijn in de souks.
Er is dus redelijk veel cultuur in de UAE. Vanwege de enorme modernisering en het hoge percentage allochtonen komt de Arabische cultuur behoorlijk in de verdrukking. Vanwege de modernisering worden ook de Arabieren steeds moderner. Hun favoriete speeltjes zijn ondertussen snelle auto’s en smartphones, die ze overigens de hele dag vast hebben. De bevolking van alle golfstaten bevindt zich in een spagaat waarbij een been in de Arabische wereld staat en het andere been in de Westerse wereld. Persoonlijk zou ik me niet prettig voelen in die situatie. Je moet kiezen maar je kunt niet kiezen. Houd je je vast aan rijke Arabische/Islamitische tradities of kies je voor de luxe van de westerse wereld. Abaya of spijkerbroek? Arabische kalligrafie of smartphone? Kameel of Ferrari?
Volg mijn reis 