Oslo 2019

Zonder er geweest te zijn zou je denken dat Stockholm en Oslo veel gemeen hebben. Beide steden zijn Scandinavisch, liggen aan water, liggen op dezelfde breedtegraad en de talen komen overeen. Of de steden daadwerkelijk veel overeenkomsten hebben ga ik de komende dagen ervaren. Ik heb een hotel in het midden van het centrum. Omdat de stad (het centrum) betrekkelijk klein is voor een hoofdstad zijn de meeste bezienswaardigheden op loopafstand. Alleen het Bygdøy schiereiland waar veel musea zijn is te ver, maar een ferry vaart de hele dag in het hoogseizoen op en neer. Oslo telt ca. 700.000 inwoners. Tot 1905 behoorde Noorwegen tot Zweden. Daarna werd het zelfstandig. In die zin is het een betrekkelijk jong land.
Al snel kom ik er achter dat Oslo toch heel anders is dan Stockholm. Ik voel me veel meer thuis in Oslo dan in Stockholm. De stad is vriendelijk, puur, redelijk klein en bezienswaardig. Oslo is een fascinerende smeltkroes van nieuw, oud, modern, historisch, veel kunst, parken en mooie gebouwen. Er is niet echt een historisch centrum zoals dat bij andere oude steden wel is. Het is het samenspel van architectuur, kunst en de haven dat het bijzonder maakt. De stad ademt rust en vrede uit. Er is betrekkelijk weinig druk verkeer. Er is geen gejakker en met de drukte van de toeristen valt het nog mee. De stad is schoon, netjes en goed verzorgd. Oslo ligt aan de Oslofjord die in verbinding staat met de Noordzee. Oslo besteedt enorm veel tijd en geld om de stad zo mooi mogelijk te maken. Overal staan bouwkranen en wordt er aan de weg gewerkt. De stad is bezig met de toekomst waar vooral kwaliteit vooraan staat en niet kwantiteit, zoals je dat bij andere steden wel eens ziet.
In de geschiedenis van Oslo heeft de scheepvaart een belangrijke rol gespeeld. Het begon allemaal met de Vikingen die met roeiboten over de zeeën voeren. Het maritiem verleden is terug te vinden in het Vikingschipmuseum, het Frammuseum en het Kon-Tiki Museum die zich allen op het Bygdøy schiereiland bevinden.
Alcohol is een vreemd iets in Oslo. Alcohol is alleen te koop bij een beperkt aantal staatswinkels, die er overigens niet veel zijn, maar daarnaast is het ook te koop in restaurants en cafés. Het is stervens duur. Een biertje (0,5L) kost al snel tien euro. Op deze manier probeert de overeind het alcohol gebruikt in te dammen, maar zoals altijd werkt dat averechts. Mensen drinken daardoor thuis in, alvorens ze gaan stappen en gaan vervolgens net zo dronken naar huis als in andere landen. Dat indrinken noemen ze heel grappig ‘vorspiel’. Ondanks de hoge prijzen wordt toch heel wat bier en andere dranken gedronken op de terrasjes. Blijkbaar is de Noorse levensstandaard hoger. Noorwegen schijnt een van de rijkste landen van de wereld te zijn.

Aker Brygge en Tjuvholmen

Aker Brygge en Tjuvholmen is the place to be in Oslo. Wat het is, is wat lastig uit te leggen. Laat ik bij het begin beginnen. Ooit was de Pipervika haven een industriële haven met fabrieken en magazijnen. Alle industrie is uit het centrum verdwenen. De oude fabrieken en magazijnen werden verbouwd tot moderne kantoren en woongebouwen. De haven veranderde in een jachthaven met plezierboten. Op de rest van het schiereiland verschenen appartementencomplexen met een hoog architectonische vormgeving. Op het eiland Tjuvholmen – dat letterlijk Dieveneiland betekent – werd in 2012 het Astrup Fearnley Museum gebouwd. Het eiland is met stalen bruggen verbonden met vasteland. Langs de kade kwamen tientallen bars, restaurants en winkels. Op de kade staan kiosken met ijs en andere lekkernij. Vanuit de haven vertrekken nog altijd de kleine ferry’s naar het fjord, die voor veel aanloop van mensen zorgt. In de haven liggen drijvende cafés. Aan de kade is het een aaneenschakeling van terrasjes met zon op het zuidoosten. Dat je hier niet voor een dubbeltje op de eerste rang zit moge duidelijk zijn. Het gebied van de voormalige scheepswerven is nu een hippe omgeving waar zowel inwoners als toeristen graag komen en verblijven. Dit naar voorbeeld van de Londense Docklands. De appartementencomplexen met de postmoderne gevels zullen vast peperduur zijn. Niet alleen vanwege de centrale ligging in het centrum, maar ook vanwege het vermaak en het prachtige uitzicht over de stad en het fjord. Te midden van de woonflats staat een 90 meter hoge glazen uitkijktoren. Al deze eigenschappen zorgen ervoor dat er dagelijks veel publiek is en wat mij betreft is het bezienswaardigheid nummer 1 van de stad.

Akershus Festing

Het Akershus Festing is een middeleeuws kasteel dat in de 13de werd gebouwd op de heuvel bij de haven. Koning Hakon V gaf de opdracht en hij wilde de stad beschermen tegen de aanvallen van de Noorse Graaf Alv Erlington van Sarpsborg. Het kasteel werd onder andere als gevangenis gebruikt. In het begin van de 17de eeuw werd het verbouwd tot een echt renaissancekasteel. In een van de gebouwen is het Noors verzetsmuseum gevestigd. In de burcht vinden evenementen plaats en ook het Koninklijke mausoleum en het kabinet van de Eerste Minister zijn er gevestigd. De vesting is gratis te bezichtigen. Veel mensen maken dan ook een wandeling over de hoog gelegen paden waar je een prachtig uitzicht hebt over de haven. De burcht is één van de mooiste en oudste culturele erfgoedsites van Noorwegen.

Astrup Fearnley Museum

Dit museum is gehuisvest in twee moderne en opvallend vormgegeven gebouwen aan de haven. Het gebouw is een schoolvoorbeeld van hedendaagse Europese architectuur dat meer dan 90 miljoen euro gekost heeft. Het gebouw heeft de vorm van een groot glazen zeil. Het is een privaat museum met tijdelijke kunst. Het museum toont wisselende tentoonstellingen van vooraanstaande internationale en nationale kunstenaars. Nu, 2019, is in één van de gebouwen een expositie gewijd aan het Engelse kunstenaarsduo Gilbert & George. Ik had dit merkwaardige stel eens gezien bij Ivo Niehe. De expositie bestaat uit bewerkte foto’s die veelal van schokkende beelden zijn voorzien waarbij vaak scheldwaarden worden gebruikt. Het stel mag gerust exorbitant en controversieel genoemd worden. Dagelijks zijn ze altijd netjes gekleed in Engelse kweet, maar als je naar hun kunst kijkt waar ze zichzelf bloot tonen met een ‘opengetrokken’ achterwerk kan ik weinig waardering voor het duo vinden. In het andere gebouw wordt moderne kunst getoond. Het zijn veelal schilderijen maar bijvoorbeeld ook een koe die is doorgezaagd over de gehele lengte en daarna op sterk water is gezet. Kunst? Als je het mij vraagt niet. Ik zou het eerder een natuurmuseum verwachten, want je ziet precies hoe het lichaam van de koe is samengesteld. Het is dus een typisch modern museum. Houd je er niet van, dan adviseer ik je er zeker niet naar toe te gaan. Achter het museum bevindt zich nog een klein beeldenparkje met circa tien beelden.

Karl Johans Gate

De Karl Johans Gate is de belangrijkste winkelstraat van Oslo. Het is een kaarsrechte straat van bijna twee kilometer die zich tussen het Koninklijk Paleis en het centraal station bevindt. Aan de straat bevinden zich een paar van Oslo’s belangrijkste gebouwen zoals de universiteit, het Stortinget (parlementsgebouw) en de kathedraal. Eigenlijk is de Karl Johans Gate samengesteld uit verschillende oudere straatjes. In 1852 werd de straat vernoemd naar de toen overleden koning. De autovrije winkelstraat is een drukke en gezellige winkelboulevard, het kloppend hart van de stad, waar naast inwoners ook de toerist zijn weg weet te vinden. In de straat vind je veel internationale winkelketens. Noorse aanrader is Steen & Strøm. In de ANWB-reisgids staat deze winkelstraat op nummer 1 van bezienswaardigheden, maar dat kan ik echter persoonlijk niet onderstrepen.

Kathedraal Heilig Trefoldighet (kerk van de Heilige Drievuldigheid)

De mooie kathedraal werd gebouwd in 1697, nadat de vorige was afgebrand. Voor een kathedraal is het een kleine kerk en daaraan is af te lijden dat Oslo een paar honderd jaar geleden nog een kleine stad was. Heel opvallend is het plafond van de kerk dat vrij laag is en vlak zonder gewelven, maar het is wel mooi beschilderd. De schildering is maar liefst 1500m2 groot. Het interieur met een barokke kansel en altaar is sierlijk gedecoreerd. De indrukwekkende glas-in-loodramen zijn ontworpen door Vigeland wiens sculpturen te bewonderen zijn in het Vigelandpark. Tegenwoordig wordt de kerk hoofdzakelijk door toeristen bezocht, maar in het verleden werd de kerk regelmatig gebruikt voor huwelijken van de Noorse Koninklijke familie en evenementen van de regering. De kerk bevindt zich in het verlengde van de bekende Karl Johans Gate. Achter de kerk en eigenlijk binnen de omheining van de kerk bevindt zich uit 1841 halfronde Neoromaanse Basarhallene. In de arcade gang bevinden zich restaurantjes en winkeltjes die best wel verscholen liggen en daardoor niet druk bezocht worden.

Koninklijk Paleis / Kongelinge Slott

Het paleis van de Koninklijke familie ligt aan het einde van de grootste winkelboulevard van Oslo. Het paleis is redelijk strak en eenvoudig van vormgeving. De stijl is neoclassistisch met zes grote ronde kolommen die een fronton dragen. Het paleis werd gebouwd in de 19de eeuw als residentie voor koning Karel XIV Johan van Zweden. Tegenwoordig is het nog steeds in gebruik als woonplaats voor de Noorse koning Harald V en koningin Sonja. Het paleis wordt bewaakt door prachtig uitgedoste paleiswachters in mooie blauwe uniformen die iedere dag om 13.30 uur met veel eerbetoon afgelost worden. Veelal zijn dit vrouwelijke wachters. Alleen in de zomer is een deel van paleis toegankelijk voor rondleidingen. Achter het parlementsgebouw ligt het Eidsvollpark dat bijzonder fraai is aangelegd met kunst- en bloemenperken.

Munch Museum

Edvard Munch is de bekendste kunstschilder van Noorwegen. Hij leefde van 1863-1944. Aanvankelijk werden zijn kinderlijke schilderijen niet begrepen en gewaardeerd. Pas in 1912 kwam na een grote tentoonstelling zijn internationale doorbraak. Ineens werd hij als de voorloper van het modernisme opgehemeld. Zijn naam werd daarna in één adem genoemd met grootheden als Cézanne, Gauguin en van Gogh. Na zijn dood liet hij al zijn werken na aan Oslo. Tot zijn erfenis behoren onder andere 1100 schilderijen. Zijn bekendste werk is de ‘Schreeuw’. Het schilderij met daarop een man die met beide handen aan zijn hoofd het uitschreeuwt, is een icon geworden van Noorwegen en Oslo in het bijzonder. Je komt deze afbeelding overal tegen zoals op T-shirts en souvenirs. In 2004 werden de schilderijen de Schreeuw en Madonna gestolen. Twee jaar later waren de schilderijen met een geschatte waarde van 90 miljoen euro weer terug. Het zegt iets over de waardering voor zijn schilderijen. Ondanks de grote nalatenschap hangen er in het museum maar enkele tientallen schilderijen van hem. Dat is enigszins teleurstellend, maar dat komt deels omdat het museum een verbouwing ondergaat. Als ik er ben staat voor het schilderij de Schreeuw een grote groep Chinezen die allemaal foto’s en selfies willen maken. Het toont in ieder geval aan dat die Chinezen zich aardig ingeleefd hebben in de Noorse schilderkunst. En nu aan de kant, want ik wil ook even rustig kijken!

Nationale Opera

Dit architectonische kunstwerk werd in 2008 voltooid. Bij het ontwerp liet de architect zich inspireren door ijsschotsen. Het gebouw ligt pal naast de haven. In de winter als het dak helemaal besneeuwd is zal het gebouw zeker nog meer op een ijsschots lijken die vanuit de haven landinwaarts wordt geduwd. Het reusachtige hoekige gebouw bevat schuine daken die helemaal tot aan de grond doorlopen. Hierdoor is het mogelijk het dak van gebouw te betreden. Het is een zeer uniek ontwerp. Het super moderne gebouw is geheel bekleed met wit marmer. Dagelijks belopen vele toeristen het schuine steile dak naar het hoogste punt alwaar je een prachtig uitzicht hebt over de Bjørvika haven.

Openbare Kunst

Ik heb nog nooit een stad gezien waar zoveel kunst te vinden is als in Oslo. Echt overal zie je beelden in de straten. De stad telt honderden kunstobjecten. Ondanks de hoeveelheid is de stijl meestal traditioneel. De meeste beelden betreffen brozen of stenen beelden van personen. Echt supermoderne kunst is redelijk schaars in Oslo. Dus als je kunstliefhebber bent, kun je in Oslo helemaal je hart ophalen. Naast kunst op straat is er ook veel kunst te vinden in: het Ekeberg skulpturpark, het Vigelandpark, het Karl Johans Gate park, in het Stortinget parlementsgebouw en het Eisdsvollpark.

Park Munch Museum

Deze botanische tuin heeft geen naam en het behoort niet tot het Munch Museum, maar het ligt er wel vlak tegenaan. Het is een schitterend park dat gratis te bezoeken is. In het park bevinden zich nog enkele musea, maar die zijn volgens mij niet allemaal meer open.

Stadhuis / Radhuset

Een ander niet te missen gebouw in Oslo is het stadhuis. Het kolossale in rode bakstenen opgetrokken stadhuis is het meest herkenbaar aan de twee vierkante 60 meter hoge torens. Met de bouw werd in 1931 begonnen, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de bouw stilgelegd. Het duurde uiteindelijk tot 1950 voordat het gebouw ingehuldigd werd. Het gebouw heeft een karakteristieke strakke architectuur die wellicht niet door iedereen mooi bevonden wordt, maar kijk eens naar de bijzonder mooie elementen en reliëfstenen waarmee de gevels aangekleed zijn. Binnen zijn prachtige fresco’s en sculpturen van Noorse kunstenaars te zien. Het gebouw is het meest bekend om de uitreiking van de Nobelprijs, die ieder jaar op 10 december plaatsvindt. Oslo heeft de Nobelprijs voor de Vrede en Stockholm de Nobelprijs voor natuurkunde, scheikunde en fysiologie / geneeskunde. Wandel gerust binnen, want het is een openbaar gebouw. De muurschilderingen zijn bijzonder mooi om te bekijken.

Stortinget

Dit is het parlementsgebouw uit 1866 gelegen aan de Karl Johans Gate. De bouwstijl is zeker niet onaardig, maar binnen zijn bijzonder veel kunstwerken te zien. Onder andere is zeer de moeite waard het schilderij van de grondwetgevende vergadering. Dagelijks zijn er rondleidingen door het gebouw.

Vigelandpark en Vigelandmuseum

Gustav Vigeland is de beroemdste beeldhouder van Noorwegen. Hij leefde van 1869-1943. Vigeland had een traumatische jeugd en dat zie je terug in zijn beelden. Het grootste gedeelte van zijn collectie betreft beelden van naakte mensen voor zover ze geen specifiek persoon uitbeelden. Het betreft beelden van mensen in alle leeftijden. In het monumentale Vigelandspark dat onderdeel uitmaakt van het grote Frognerpark staan 192 kunstwerken van de kunstenaar opgesteld en dat is zeer uniek, want wereldwijd zijn er geen andere beeldenparken waar zoveel kunstwerken van slechts één kunstenaar staan opgesteld. Het begon allemaal met een gipsen model voor een fontein die Vigeland in 1907 aan de stad Oslo presenteerde. De kunstenaar breidde door de jaren zijn collectie uit. In 1924 gaf Oslo hem de opdracht die beelden in het Frognerpark te plaatsen. Het prachtige park wordt in het midden opgedeeld in een 850 meter lange wandelboulevard waar ongeveer 650 menselijke figuren zijn opgesteld. De laatste 22 jaar van zijn leven heeft Vigeland uitsluitend aan beelden gewerkt die in het park staan. Al zijn werk liet hij aan de stad Oslo na. Als tegenprestatie vroeg hij een atelier en de middelen om zijn beelden te verwezenlijken. Hij wilde het leven van de mens, van kindertijd tot ouderdom met alle geluk, verdriet, hoop en vertwijfeling in al zijn vormen uitbeelden. Na de poort van het park loop je eerst over de 100 meter lange Broen brug die hij ontwierp in 1931. Aan beide zijden wordt de brug geflankeerd word door 58 bronzen beelden van mannen, vrouwen en kinderen. Het thema is de verhouding tussen ouders en kinderen. Op een van de beelden wordt een ouder afgebeeld die net als een voetballer een bal in de lucht trapt, maar in de plaats van een bal is het een kind. Het weerspiegelt de relatie met zijn tirannieke vader, die zijn leven tot een hel maakte. De woede jegens zijn vader wordt ook uitgedrukt door het beeld van een jong kind die stampvoetend en met gebalde vuisten zijn ongenoegen uit.
Volgens zijn vader waren vrouwen onrein en slecht. Vrouwen worden echter door de kunstenaar altijd liefdevol uitgebeeld. Hij wil daarmee aantonen dat het denkbeeld van zijn vader niet juist was. Na de brug komt een fontein in de vorm van een schotel die wordt gedragen door zes mannen. Om deze fontein staan 20 boomgroepen. Dit zijn beelden van bomen waaronder mensen verwerkt zijn. In de bomen is het hele levenspad van de mens verwerkt; van geboorte tot de dood.
Achter de fontein, die doorgaans als levensbron wordt opgevat, loopt een trap naar het midden van het park waar de hoge uit graniet gehouwen Monolitten staat opgesteld. De monoliet bestaat uit 121 naakte verstrengelde lichamen in de vorm van een fallus. Het 14 meter lange beeld staat rechtop als een obelisk. Vanwege deze vergelijking meent men dat het beeld het symbool is van de vruchtbaarheid en de oorsprong van het leven. Rondom dit topstuk staan 36 granieten beeldengroepen van mensen. Net als bij de bronzen beelden wordt ook hier het leven van de mens gesymboliseerd. Als laatste van de kunstwerken betreft men een beeld van het levensrad (Livshjulet). Het beeld bestaat uit een bronzen ring met kinderen, vrouwen en mannen, die hand in hand staan. Het beeld symboliseert de oneindigheid van de mens met de geboorte, de dood en opnieuw de geboorte.
Gustav Vigeland ontving de medaille voor de Nobelprijs voor de Vrede die in 1902 voor het eerst werd uitgedeeld.
Het naast het park gelegen Vigelandmuseum betreft het vroegere atelier van de kunstenaar. Het museum toont onder andere gipsen afdrukken van de beelden die ooit vervaardigd zijn. Middels foto’s en beschrijvingen wordt getoond hoe de kunstenaar te werk ging.

De belangrijkste musea in Oslo:

Arbeidermuseet (Hønse-Lovisas house), Sagveien 28

Asker Museum, Otto Valstads vei 19

Astrup Fearnley Museum of Modern Art, Strandpromenaden 2

Bymuseet, Frognerveien 67

Brannmuseet Oslo, Grønlandsleiret 32

Det Internasjonale Barnekunstmuseet – The International Museum of Children´s Art, Lille Frøens vei 4

Forsvarsmuseet, Bygning 62, Akershus festning

Fram Museum, Bygdøynesveien 39

Historisch museum, Frederiks gate 2, Bygdøy

Holmenkollen Ski Museum, Kongeveien 5

Ibsenmuseet, Henrik Ibsens gate 26 (dicht tot 2021)

Intercultural Museum, Tøyenbekken 5

Jewish Museum, Calmeyers gate 15B

Kon-Tiki Museum, Bygdøynesveien 36

Munch Museum, Tøyengt 53

Nasjonalgalleriet, Universitetsgata 13 (dicht tot 2020)

National Museum, Architecture, Bankplassen 3,

Natural History Museum, Botanical garden, Sars gate

New National Museum, (open voorjaar 2021)

Nobel Peace Center, Brynjulf Bulls plass 1

Nordisk Bibelmuseum, Nedre Slottsgate 4c

Norges Hjemmefrontmuseum, Bygning 21, Akershus festning

Norsk Folkemuseum, Museumsveien 10, Bygdøy

Norsk Maritime Museum, Bygdøynesveien 37

Norsk Techisk Museum, Kjelsåsveien 143

Norway Resistance Museum, Akershus Festning

Oscarshall, Oscarshallveien

Skøytemuseet (schaatsmuseum), Middelthuns gate 26

Spoorweg Museum, Gardeveien 15

Teatermuseet, Frognerveien 67

Vigeland Museum, Nobels gate 32

Vigeland Park, Kirkeveien

Viking Ship Museum, Frederiks gate 2, Bygdøy

Mijn persoonlijke top 10 van Oslo:

1. Aker Brygge en Tjuvholmen
2. Akerhus Festning
3. Vigelandpark en museum
4. Stadhuis
5. Operea gebouw
6. Karl Johans Gate
7. Munch Museum
8. Botanische tuin
9. Kathedraal
10. Koninklijk Paleis en park

PS. ik ben niet op het Bygdøy museum eiland geweest.